نویسندگان
دکتر علیرضا حسینی استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کوثر بجنورد (نویسنده مسئول)
دکتر حسن اعظمی خویرد مدرس مدعو دانشگاه تهران
دکتر مریم بخشنده مدرس مدعو دانشگاه کوثر بجنورد
پوریا اسمعیلی دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوران اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
بینامتنی نظریه ای است که به روابط بین متون می پردازد؛ بدین‌شکل که هر متن را به منزلة دگرگون سازی متون گوناگون گذشته و یا همزمان با آن می داند. بر این اساس، داد و ستدهای ادبی به شکل‌های مختلف در ادبیات ملل وجود دارد و کمتر ادبیاتی را می‌توان یافت که به صورت محدود حرکت کند. اشعار عربی خراسان در قرن‌های چهارم و پنجم، به دلیل تأثیرپذیری از الگوهای پیشین ادبیات عربی، می‌تواند نمونه خوبی برای تأثیرپذیری از شاهکارهای شعر کهن عربی، به‌ویژه معلقات باشد. با بررسی های این اشعار، مجموعه‌ای گسترده از اشعاری مشابه با ساختار و بدنه معلّقات به دست می‌آید که نشان از تأثیرپذیری آنها از معلّقات دارد. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی جلوه‌های بینامتنیت این اشعار با معلّقات و علل و عوامل آن مورد بررسی قرار گیرد. برداشت نهایی نشان می‌دهد که ظهور اسلام، آمیزش عرب‌ها با خراسانیان، جایگزینی خط عربی به جای خط پهلوی و حمایت حاکمان از محافل ادبی ازجمله عوامل برون‌متنی ایجاد روابط بینامتنی شعرای خراسان با معلقات است و این تأثیرپذیری از بُعد درون‌متنی بیشتر از نوع نفی جزئی بوده و در سویه‌های واژه، ساختار و مضمون مشهود است.
کلید واژه ها:: بینامتنی، اشعار عربی خراسان، معلّقات، نفی جزئی، محافل ادبی.
منبع
دو فصل نامه علمی ادبیات و پژوهش های میان رشته ای (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، سال اول، شماره 1، بهار و تابستان 1398.
درباره این سایت